Afscheidsfotografen krijgen regelmatig te maken met verschillende culturen. Een van onze fotografen, Hein Athmer, ging eerder dit jaar naar Suriname om zich meer te verdiepen in de Surinaamse uitvaarten. In deze blog vertelt hij over zijn ervaringen.
De reden waarom ik naar Suriname ben getogen is niet zozeer om te kijken hoe afscheidsfotografie daar wordt vormgegeven maar meer om te kijken hoe in Suriname afscheid wordt genomen en terug te gaan naar de bron van de rituelen die ik in Nederland steeds vaker tegenkom. Toen de gelegenheid zich dan ook voordeed om met een delegatie van aflegvereniging Rachel uit Rotterdam mee te gaan naar Suriname heb ik deze met beide handen aangegrepen.
Wat zijn de gebruikelijke locaties voor uitvaarten in Suriname?
Voor Afro-Surinamers beginnen de afscheidsrituelen de avond voor de uitvaart met een zogenaamde Siginetti. Het is een “troostrijke”-zangavond voor de familie. De avond is globaal in twee delen te verdelen. In het eerste deel worden meer stichtelijke liederen gezongen vaak vanuit een christelijke achtergrond. Vervolgens is er een pauze om te eten en te drinken want dat is voor de Surinaamse traditie ook heel belangrijk. In het tweede gedeelte wordt het vaak wat losser en worden er liederen gezongen die ook al op de plantages gezongen werden. Vroeger ging de Siginetti door tot in de kleine uurtjes.
Ik heb een Siginetti in een verenigingsgebouw mogen fotograferen maar ze worden ook wel bij de mensen thuisgehouden.
Bestaat er afscheidsfotografie in Suriname?
Suriname is in veel opzichten een ontwikkelingsland, fotografie staat in zijn algemeenheid dan ook niet op zo’n hoog pijl als in Nederland. Wat mij wel opviel is dat het helemaal geen probleem is om met je telefoon opnames te maken wat iedereen dan ook gewoon doet.
Zo ben ik op de bonnefooi naar Weg naar Zee gegaan, het openlucht crematorium van de hindoestanen. Ik kwam daar al snel in gesprek met de Pandit (hindoe priester) en vroeg hem of het een bezwaar was als ik foto’s maakte. Hij vond het goed met als argument ‘de mensen laten video’s van de crematie maken dus jij kunt rustig fotograferen’. En er bleken dus ook “professionele” videografen met de families mee te komen met een camera die je in Nederland bij de tweedehands hoek van een fotospeciaalzaak zult tegenkomen.
Wat zijn de uitdagingen waarmee afscheidsfotografen in Suriname te maken kunnen krijgen?
In Nederland zijn wij gewend dat de mensen tijdens een uitvaart netjes wachten en afstand houden. In Suriname lopen de mensen door elkaar heen, houden weinig afstand en worden er ter plekke door verschillende mensen regie aanwijzingen gegeven waardoor een uitvaart soms moeilijk te lezen is. Al fotograaf heb je er de mensen soms gewoon door je beeld lopen.
Hoe kan afscheidsfotografie bijdragen aan het bewaren van herinneringen aan overleden dierbaren in Suriname?
Voor zover ik het kan overzien zal dit niet anders zijn als in Nederland, een beeld kan meer zeggen dan 1000 woorden.
Welke rol speelt afscheidsfotografie in het rouwproces van mensen in Suriname?
Ik denk dat deze rol niet zo groot is gewoon omdat het inhuren van een afscheidsfotograaf veel te kostbaar is. Wat ik wel gezien heb is dat de lokale gemeenschap een grote rol speelt in het rouwproces en dat er veel respect is voor overleden ouders en voorouders.
Zijn er bepaalde etiquette of richtlijnen waar afscheidsfotografen in Suriname zich aan moeten houden?
Ik heb ervaren dat er een ding is dat je ook als fotograaf niet kunt doen en dat is iets te eten of drinken afslaan als je dit wordt aangeboden. Zo nam een van de dragers mij na afloop van de uitvaart nog even mee langs het huis van de overledene waar de familie bij elkaar was gekomen om te eten. Voor mij een mooi moment om ook hier beeld van te maken. Bij binnenkomst werd ons dus bijwijze van verwelkoming iets te eten aangeboden.
Daar waar je hiervoor in Nederland met een vriendelijk knikje kunt bedanken en eerst gaan fotograferen werkt dat in Suriname anders. En daar sta je dan met in de ene hand een blik bier en in de andere een bak erwtensoep. En ofschoon het 28 graden zal zijn geweest was het wel de lekkerste erwtensoep die ik ooit gegeten heb.
Hoe worden de Surinaamse gebruiken toegepast bij Surinaamse uitvaarten welke in Nederland worden gehouden?
Ik heb in Nederland in de afgelopen jaren een aantal uitvaarten gefotografeerd waarvan ik elementen in Suriname heb gezien. Zo wordt er bij de Hindoestanen bijvoorbeeld door de kinderen van een overledenen driemaal met een olielampje rond de kist gelopen alvorens de overledene te cremeren. De Afro-Surinamers hebben dragers die de kist al dansend en zingend naar het graf brengen. En in Suriname is wit de kleur van de uitvaart. Rouwauto’s zijn wit, de mensen gaan in het wit gekleed en de kist is wit.
Bekijk de persoonlijke pagina van afscheidsfotograaf Hein Athmer of bekijk zijn eigen website: Zoals Hein Het Ziet.
2 reacties
Mooi om zo mee te lezen met de ervaringen van Hein aan de ander kant van de oceaan. Dit kan je alleen maar verrijken en je handgrepen geven voor in Nederland. Dankjewel!
Heel leuk om te lezen maar zeker ook om de foto’s te zien Hein!